ÖLENİN YAKINLARININ YAPACAĞI MEŞRU HAYIRLAR

SORU
Ölen kişi hakkında yakınlarının üzerine düşen meşru vazifeleri nelerdir?
CEVAP
Ölünün kabirde rahat etmesi için ardında bıraktığı yakınlarının Allah’ın emirlerine imtisal edip, yasaklarından sakınmaları gerekir. Çünkü ölenlere haftada iki defa evladının amelleri arz edilir. Eğer iyi amel işlemişlerse sevinir, kötü ameller yapmışlarsa onlardan mahzun olurlar.
Evlatları onların kesbi sayıldığı için onların hayır amellerinden dolayı müstefid olurlar. Sevap kazanırlar. İnsanın evladı ve zürriyeti kesbinden sayılır. Tebbet suresinde geçen “vema keseb” ibaresindeki “keseb” evlatların şekline tefsir edilmiştir.
Sonra eğer vasiyeti varsa vasiyetini ifa etmektir.
Baba ve dedelerinin dostlarını tekrar dost edinmek, onlara saygı ve hürmet göstermek gerekir. İbn-i Ömer r.a. rivayet ederler. İbn-i Ömer r.a. hac yolunda gider-ken, hayvanından inip karşıdan gelen birisini hayvanına bindiriyor, başındaki satığı çıkarıp onun başına sarıyor, kendisi de yaya olarak yürümeye başlıyor. Ona:
– Buna bu kadar saygı göstermenizin sebebi nedir? Denilince:
– Bu Ömer bin Hattab’ın dostlarındandır diye cevap verdi.
Yani Babamın dostu olduğu için bu hürmeti gösterdim demek istedi.
Ölen kişinin üzerinde borç ve zekat varsa, hac üzerine farz olmuş da gideme-mişse, üstelik vasiyet de etmemişse, arkada kalanların bunları eda etmeleri çok yerinde olur, çokça sevap kazanırlar. Çünkü vasiyet etmemiş olduğundan dolayı Allah-u Teala katında mesuldür. Bunlar kişi hayatta iken üzerine farz olduğu gibi, yapamadığı takdirde vasiyet etmesi de farzdır. “filana şu hayrı şöyle yapın, yol yapın, camiye ve-rin, filanın hakkını yedim onu verin, oruç yedim fidyesini verin, yeminlerimin kefare-tini verin …” diye vasiyet etmesi farzdır.
Vasiyet etmediği takdirde geride kalan akrabaları kendi mallarından ödeyive-rirlerse çok sevap kazanırlar. Bu çok mühimdir.
Hanefi mezhebine göre geride kalanlar kendi mallarından değil de ölünün bı-raktığı mirastan bile vermeseler mesul değildirler. Çünkü insan öldükten sonra mal varislerin oluyor ve onda hiçbir hakkı kalmıyor. Hatta elbiseleri bile varislerin oluyor. Sadece yıkayana bir miktar bir şeyler verebiliyor.
Şafii mezhebine göre vasiyet etsin etmesin ölünün varisleri zekat, borç … gibi şeyleri ifa ederler.