İSLAM: Efendim, kan vermenin fıkhi hükmü nedir?
M. Emin ER: Kan vermek; İnsanlığın veya Müslümanlığın kutsallığına bir hakaret, hürmetsizlik olmadığından, başkalarına da menfaat (yararlık) sağladığından, hadis-i şerifte de “Sizin en hayırlınız, başkalarına menfaat vereninizdir.” Buyurulduğundan, verilen de dostu, akrabası veya değerli bir kimse olursa ona faydalı olmak için, kan verince kendisi de zarara uğramayacaksacaizdir, iyiliktir, ihsandır.
İSLAM: Verilen kanların bir kısmı insanlara intikal ettiriliyor, çok az bir kısmı da ilaç haline getiriliyor. Kandan imal edilen bu ilaçları kullanmanın hükmü nedir?
M. Emin ER: Önce şunu söyleyelim: Herhangi bir ilacın terkibini araştırmak; bu ilaçta neler vardır, neler yoktur diye tahlil etmek gibi bir zorlukla mükellef değiliz. Bir ilacın kandan yapıldığı sabitse ve doktorlar “bu hastalığın bundan başka ilacı yoktur” diyorlarsa, zarurete binaen o ilacı kullanmak caizdir. Ama başka ilaçlarla tedavi olunabiliyorsa, kandan mamul ilaç kullanılamaz. Doktorların bu şekilde ittifakıyla bir ilaçta içki bile olsa, kullanılması (zaruret olduğundan) caizdir. her ne kadar bazıları “haramdır” demişlerse de… işte böyle bir durumda haram olma hali ortadan kalkar ve helal olur. Tabi bu konularda öncelikle Müslüman, hatta takva sahibi Salih doktorların kanaati alınmalıdır.
İSLAM: Kan satılabilir mi?
M. Emin ER: İslam’da insan Müslüman olmasa da hürmete layık bir varlıktır, muhteremdir. Dolayısıyla insanın bütün azaları da muhteremdir. Kan da insandan bir parça olduğu için satılması insana karşı hürmetsizlik olacağından şer’an haramdır. insanın değeri çok büyüktür. Para karşılığında herhangi bir parçası mal gibi satılamaz.
Bir diğer husus da şudur ki, kan necistir. İslam’a göre necasetin satışı da caiz olmadığından, bu hükme göre de kanın satışı haramdır.
İSLAM: Hocam, bir hasta için kan aranmaktadır. Aranan kanı verebilecek durumda olup da vermeyenler mesul müdürler?
M. Emin ER: Mesul olmazlar. Ama verirlerse bu bir ihsan olduğundan sevap kazanırlar. Yalnız bir kontrol neticesinde sadece bir kişinin kanı o hastaya yaramaktadır, başka hiç kimsenin ki değil. O zaman şifa o kişinin kanında muayyen olduğundan –verdiğinde kendisine de bir zararı olmayacaksa- vermediğinde mesul olur.
İSLAM: Kan vermekle hacamat arasında bir irtibat, benzerlik var mıdır?
M. Emin ER: Yoktur. Hacamatta hastalıklar için şifa vardır. Yani yaptırınca kendisinden bir takım dert ve sıkıntılar gider. Üstelik o kanı başka birisine de vermemiş olur. Fakat bazı kimseler için “kan şu şekilde alınırsa aynı hacamat tesiri gösterir” denilirse, belki o zaman bir irtibat kurmak mümkün olabilir. Çünkü kan almak ve vermek herkese her zaman fayda vermez. Ama sağlık için faydalıdır, başkasına da yarar sağlar diye kan verilebilir ve veren kişi de sevap kazanır.
İSLAM: Kan ihtiyacını para ile satın almaktan başka bir yolla gideremeyen insan satın almasından sorumlu olur mu?
M. Emin ER: Hayır. Çünkü bir mecburiyet karşılığında alıyor. Ama satan kişi günahkardır.
İSLAM: Efendim, peygamber s.a.s. hacamat için ay ve hafta içinde belirli günleri tavsiye buyuruyorlar. Bu tavsiyeler kan verme işlemi içinde geçerli midir?
M. Emin ER: Değişik rivayetlerde hacamat için kameri ayların 17, 19, 21. günleri hafta içinde pazartesi günü, saat olarak da alafranga 9 (duha, kuşluk vakti) tavsiye ediliyor. Ama tavsiye ediliyorken ihtiyaç ve zaruret hallerinde herhangi bir gün ve saatte de yapılabileceği zikrediliyor. Diğer günleri yasaklayan kesin bir hükme de rastlamıyoruz. Belirtilen bu günlere ve saate riayet etmekte bizim bilemeyeceğimiz pek çok hikmet ve faydaların olacağı aşikardır.
İSLAM: Kan kimlerden alınabilir? İslami inanca sahip olmayanlardan ve sarhoşlardan kan almanın hükmü nedir?
M. Emin ER: Eğer mümkünse dostlardan, Salih kişilerden alınmalıdır. bulunamayıp da ancak öyle bir kişiden almak icap ediyorsa, o da caizdir.
İSLAM: Şimdiki uygulamaya göre siz aldığınız kanın kimin kanı olduğunu, verdiğiniz kanın kime gittiğini bilmiyorsunuz. Bu duruma ne buyrulur?
M. Emin ER: Malum. Alınan ve verilen kanları doktorlar tespit ediyor ve sana veya ona yarayacağını söylüyor. Bu bir zarurettir. Öyleyse benim kanım kime gidecek, ben kimin kanını alacağım diye araştırmaya gerek yoktur.
İSLAM: Ya gayri Müslimlere ve islami düşünceye sahip olmayanlara kan vermek?
M. Emin ER: Caizattan sayılıyor; insan olduğu için… Menhidir diyemiyoruz. Ama bu ittifak edilen bir mesele de değildir. Bazı ulemaya göre gayri Müslimlere vermek gerekmez.
İSLAM: Herhangi bir şartı yok mu bunun? Mesela, adam hastalanmış kan istiyor ama iyileşince İslam aleyhine, Müslümanlar aleyhine çalışacak birisi.
M. Emin ER: Böyle birine yardım etmek en büyük cinayettir. Bu gibi insanlara yardım etmemekle mükellefiz.
İSLAM: Teşekkür ederiz.
